Moet je Frans eerst leren om het te kunnen gebruiken of kun je beter zoveel mogelijk Frans gebruiken om het te leren?

Deze week heeft Willem Gombert een blog geschreven over het leren van Frans

Veel mensen die Frans leren, doen dat op de leeftijd van 12-18 jaar. Doorgaans wordt hiervoor een methodiek gebruikt waarin (expliciete) instructie een belangrijke rol speelt: Er is veel aandacht voor het ‘snappen’ van taalregels en het vergroten van de woordenschat vanuit de gedachte dat deze kinderen al geleerd hebben om te leren waardoor het leerproces sneller verloopt. Toch ervaren veel ex-leerlingen dat ze zich in Frankrijk vaak niet kunnen redden met het Frans. Veel leren leidt blijkbaar niet automatisch tot taalvaardigheid.  Mijn onderzoek geeft antwoord op de vraag of het mogelijk is leerlingen op een ‘natuurlijke’ manier de Franse taal te leren gebruiken. Oftewel: Kunnen pubers een vreemde taal leren zoals ze hun moedertaal hebben geleerd?

Engels op de basisschool
De laatste jaren zien we een ontwikkeling waarbij bepaalde talen (bijvoorbeeld Engels in Nederland) op steeds jongere leeftijd worden aangeboden. Aanvankelijk gebeurde dit in de laatste twee jaren van het basisonderwijs maar meer en meer scholen bieden het vak Engels aan vanaf een jongere leeftijd. De methodiek die voor deze jongere kinderen vaak gebruikt wordt, kan getypeerd worden als een natuurlijke methodiek. Essentiële principes uit deze methodiek zijn ‘geleend’ van het leerproces dat bij jonge kinderen zorgt voor het verwerven van de moedertaal: Leerlingen worden ondergedompeld in de taal, ze moeten de taal actief gebruik gebruiken en fouten maken is niet erg.

Onderdompeling en actief gebruik: De motoren achter taalverwerving
De ontwikkeling naar meer natuurlijk taalonderwijs bij Engels wordt gevoed door een groeiende hoeveelheid wetenschappelijk onderzoek dat laat zien dat ‘onderdompeling’ en ‘actief gebruik’ gelden als krachtige motoren bij het leren van een taal. Daarbij is het niet ondenkbaar dat een ‘trial and error’ aanpak bij jongere kinderen erg succesvol is omdat ze nog onbevangen in het leerproces staan en het minder erg vinden om fouten te maken dan pubers. Deze mentaliteit zorgt ervoor dat de motor van ‘actief gebruik’ voorzien van de nodige brandstof.

Kunnen pubers een vreemde taal leren zoals ze hun moedertaal hebben geleerd?
De vraag is natuurlijk of pubers en adolescenten, net als jongere kinderen, in staat zijn om op een middelbare school een vreemde taal te leren op een dergelijke natuurlijke manier. Een belangrijk gegeven in dit opzicht is recent breinonderzoek in de Verenigde Staten dat laat zien dat voor het leren van de moedertaal en voor het leren van een vreemde taal dezelfde hersengebieden gebruikt worden. Maar ook mijn eigen onderzoek laat zien dat het mogelijk is de Franse taal op een natuurlijke manier te leren. Hierbij worden de leerlingen, ondanks de beperkte hoeveelheid lesuren, maximaal blootgesteld aan de Franse taal, worden ze gestimuleerd om de taal tijdens de les actief te gebruiken en worden ze in een positieve omgeving ‘gedwongen’ om het maken van fouten weer normaal te gaan vinden. Het resultaat is dat het niveau van de luister- en de spreekvaardigheid een enorme boost krijgt zonder dat het ten kosten gaat van het kunnen schrijven en lezen. En dat laatste is natuurlijk mooi meegenomen omdat het eindexamen (te) zwaar meetelt in het eindcijfer.