Hieronder vind je informatie over het lesmateriaal van VONK 2021. Nieuwsgierig naar de sprekers? Klik dan hier.

Wil je het verslag van VONK 2021 lezen? Klik dan hier.

Anouk de Kleijn

Workshopomschrijving
Samen lezen, samen praten
Praten over literatuur in de les wint sterk aan populariteit, maar het is nog best ingewikkeld om dat goed te doen. In deze workshop laat ik je zien hoe je met een andere insteek het begrippenapparaat kunt inzetten om te praten over literatuur. De focus ligt daarbij niet op de verhaalanalyse, maar op het inleven in de tekst en het zoeken van verbanden met het eigen leven, opdat literatuur je iets waardevols kan meegeven in je ontwikkeling.

Lesmateriaal/PowerPoint

Anouk ten Peze

Astrid van Winden

Edith Alkema

Lieke Holdinga

Workshopomschrijving
Schrijven bij andere vakken
Bij het vak Nederlands leren we onze leerlingen hoe ze het beste teksten kunnen lezen en schrijven. Die vaardigheden hebben ze nodig bij andere vakken. Maar die transfer, dat is geen vanzelfsprekendheid. Hoe maken we leerlingen ook buiten het leslokaal van Nederlands lees- en schrijfvaardig? In deze workshop bespreken we wat we vanuit de zaakvakken én vanuit het vak Nederlands concreet kunnen doen om de verbinding sterker te maken.

Lesmateriaal/PowerPoint

Gijs Leenders

Workshopomschrijving
Een taaloverstijgende weg naar taalbewustzijn? Let’s CLAP!
Weet jij eigenlijk wat jouw collega’s doen bij de andere talen? Of (hoe) kennis van de ene taal van pas kan komen bij (het leren van) een andere taal? We bekijken de mogelijkheden aan de hand van de grammaticadidactiek die momenteel ontwikkeld wordt voor het middelbaar onderwijs (CLAP: Cross-Linguistic Awareness Programm). We kijken daarbij onder andere naar de vraag via welke route leerlingen hun taalbewustzijn vergroten. Bovendien denken we samen na over de mogelijkheden die taaloverstijgend werken überhaupt kan bieden. Zie ik je 5 oktober?

Lesmateriaal/PowerPoint

Hans Das

Workshopomschrijving
Poëzie op maat
Hoe verloopt de ontwikkeling van het lyrisch vermogen en wat betekent dat voor hoe leerlingen poëzie lezen? Wat voor gedichten sluiten aan bij die ontwikkeling en wat is dan het didactisch potentieel van de diverse teksten? In deze workshop bespreken we opvattingen en voorkeuren van leerlingen, denken we na over een quickscan voor leerlingen en werken we aan een werkbare gedichtenset waarmee docenten kunnen inspelen op verschillen tussen leerlingen.

Lesmateriaal/PowerPoint

Janneke Stuulen

Workshopomschrijving
Paarsgewijs vergelijken
Tijdens deze workshop wil ik jullie laten ervaren hoe het is om peerfeedback te geven aan de hand van paarsgewijs vergelijken. Want docenten besteden nogal wat tijd aan het geven feedback. Terwijl onderzoek aantoont dat die docentenfeedback leerlingen lui en passief maakt, en niet uitdagend is voor de leerling. Wanneer leerlingen elkaar feedback geven kruipen ze in de huid van de lezer. Hierdoor leren ze sneller wat goede teksten kenmerkt. Bij het paarsgewijs vergelijken zien leerlingen veel meer teksten in een lesuur dan wanneer ze voor één tekst een rubric of beoordelingsformulier invullen. Ervaar zelf tijdens deze workshop hoe paarsgewijs vergelijken werkt en leer op basis van wetenschappelijke inzichten hoe het succesvol in de les ingezet kan worden.

Lesmateriaal/PowerPoint

Jeroen Steenbakkers

Workshopomschrijving
Lessen over schrijfstijl voor 3 en 4 havo vwo
In nauwe samenwerking met acht docenten Nederlands heeft Jeroen Steenbakkers de lessenserie Schrijfstijl ontwikkeld voor klas 3 en 4 havo/vwo. Tijdens de workshop ga je heel praktisch aan de slag met één les. Vervolgens krijg je een overzicht van de lessenserie als geheel. Tenslotte komen de vakinhoudelijke, didactische en pedagogische ontwerpprincipes kort aan bod en is er tijd voor discussie.

Lesmateriaal/PowerPoint

Liselore van Ockenburg

Workshopomschrijving
Leren lezen en schrijven in samenhang: syntheseteksten.
In de eindtermen Nederlands staat dat leerlingen gedocumenteerde teksten moeten leren schrijven. Tot nu toe was er weinig aandacht voor manieren waarop leerlingen effectief kunnen leren hoe ze broninformatie adequaat verwerken en presenteren in zo’n gedocumenteerde tekst. Daarom ontwikkelden we twee reeksen van drie lessen waarin leerlingen (3-havo/vwo) kennismaken met zowel het schrijfproduct (de gedocumenteerde tekst) als het schrijfproces.

Lesmateriaal/PowerPoint

Patrick Rooijackers

Workshopomschrijving
Van oppervlakkig naar diep lezen: een digitale lessenserie diep begrip
Leerlingen van vandaag lijken door alle digitalisering niet snel ertoe geneigd om geconcentreerd, diep te lezen. In deze workshop werken we met een digitale lessenserie voor vwo 3- en vwo 4-leerlingen. Daarin denken leerlingen na over wat diep lezen inhoudt en hoe en wanneer je diep lezen inzet, en ze oefenen ermee.

Lesmateriaal/PowerPoint

Renate van Keulen

Workshopomschrijving
Redeneren en inzichten opdoen over literatuur
In deze workshop zie je hoe leerlingen door te redeneren over literaire teksten verrassende inzichten kunnen opdoen over de tekst zelf, de context van het verhaal en hun eigen rol als lezer. In duidelijke stappen beantwoorden leerlingen redeneervragen, waarbij ze gebruikmaken van sleutelfragmenten, hun eigen ideeën en hulpbronnen die aanzetten tot reflectie. Met deze uitdagende en activerende didactiek doen leerlingen een breed inzicht op over de gelezen tekst en leren ze tegelijkertijd na te denken over literatuur. Deelnemers aan de workshop krijgen handvatten om de redeneerdidactiek toe te passen op een literaire tekst naar keuze (onder- of bovenbouw) en gaan hier vervolgens mee aan de slag.

Lesmateriaal/PowerPoint

Roy Dielemans

Workshopomschrijving
Taalkundig redeneren met het Afrikaans en Nederlands
Waar bij het schoolvak geschiedenis de parate kennis meer op de achtergrond is komen te staan en juist hogere-ordedenkvaardigheden worden gestimuleerd, wordt de grammaticadidactiek in het schoolvak Nederlands al decennialang gedomineerd door ezelsbruggetjes, stappenplannen en grammaticaoefeningen die gericht zijn op het juiste antwoord. Leerlingen in het voortgezet onderwijs worden zo nauwelijks uitgedaagd om taalkundig te redeneren. 

Het Afrikaans is een ‘zustertaal’ van het Nederlands. Het Afrikaans is ontstaan uit het Nederlands, maar daarna heeft de taal zich ontwikkeld tot een eigen taal. Het is dan ook eerder een zustertaal dan een dochtertaal. Toen in 1652 door de VOC de verversingspost Kaap de Goede Hoop werd gesticht, spraken de Nederlanders daar gewoon het toenmalige Nederlands. In het contact met de lokale bevolking ontstond daarvan een nieuwe variant. In de loop van de tijd ging die variant een eigen leven leiden, doordat hij overwegend werd gesproken door mensen die geen dagelijks contact meer hadden met het Nederlands. Intussen ontwikkelde het Nederlands in Nederland zich ook verder. De twee talen groeiden daardoor steeds meer uit elkaar. Door het contact met allerlei talen (Kaap de Goede Hoop was ook een plaats waar veel internationale contacten plaatsvonden) werden steeds meer woorden uit andere talen in de woordenschat opgenomen. De woordenschat van het Afrikaans is daardoor een mengelmoes van verschillende talen: Nederlands, Engels, Maleis, inheemse Khoisan-talen, Frans, etc. Toch lijkt het Afrikaans zo veel op het Nederlands, dat je het als Nederlander met vrij goed kunt volgen.

In deze workshop gaan we aan de slag met een introductie op een lessenserie. Aan de hand van een Afrikaanstalige tekst gaan we aan de slag met een werkvorm om leerlingen ‘linguïstisch repertoire’ aan te leren. Leerlingen worden gestimuleerd om vanuit klank/spelling (fonologie), woordvorming (morfologie), betekenis (lexicologie) en zinsbouw (syntaxis) overeenkomsten en verschillen tussen het Nederlands en het Afrikaans te herkennen.

Lesmateriaal/PowerPoint